Barwna historia marchwi
Marchew to jedna z najważniejszych roślin okopowych dla ludzi, uprawiana w regionach o klimacie umiarkowanym. Uprawiane dzisiaj warzywo pochodziło z dzikich odmian, których korzenie wcale nie były pomarańczowe. Jak pokazują badania naukowców, marchewki były pierwotnie fioletowe lub żółte..
Zadowolony
Dziś trudno jest ocenić pochodzenie i ścieżki ewolucyjne istniejących 80 gatunków marchwi uprawnej. Ale archeolodzy znajdują nasiona marchwi podczas wykopalisk na całym wybrzeżu Morza Śródziemnego, w Afryce Północnej, w regionie azjatyckim i krajach europejskich o klimacie umiarkowanym..
Najprawdopodobniej dzikie gatunki początkowo dla człowieka nie były źródłem soczystych roślin okopowych, ale zieleni. Być może używano marchewki i jak roślina lecznicza.
Ponadto w Iranie i Europie warstwy kulturowe, w których znaleziono dowody na wzrost marchwi, mają około 5 tysięcy lat. Skamieniały pyłek roślin z rodziny Apiaceae, pochodzący z okresu eocenu, ma wiek od 55 do 34 milionów lat, co wskazuje na starożytność rodzaju.
Przodkowie współczesnych odmian marchwi
Obecnie potwierdzono istnienie dwóch oryginalnych odmian marchwi uprawnej. Marchew orientalna lub azjatycka historycznie miała fioletowy kolor ze względu na pigment antocyjanowy. A w niektórych kolor jest tak intensywny, że zaczęli mówić o czarnej marchewce..
Liście pierzaste typu orientalnego są srebrzyste i wyraźnie owłosione. Takie marchewki są najbardziej rozpowszechnione w Afganistanie, w Himalajach i górach Hindukuszu, a także w Iranie, Indiach i niektórych regionach Rosji. Na tych samych obszarach występują również żółte marchewki, które w naturze są twardsze niż ciemne i mają wyraźny ostry smak..
Początek uprawy marchwi purpurowej przypada prawdopodobnie na X wiek. Trzy wieki później fioletowe korzenie pojawiły się w Morzu Śródziemnym, a nieco później zaczęto je uprawiać w Chinach i Japonii. Wschodnia żółta i fioletowa marchewka jest nadal uprawiana w Azji, używana do produkcji mocnego napoju alkoholowego, ale jej popularność i dystrybucja są gorsze od zachodnich odmian o pomarańczowych korzeniach.
Nowoczesne zachodnie marchewki są barwione karotenem, więc korzenie mogą być czerwone, pomarańczowe, żółte lub prawie białe.
Najprawdopodobniej odmiany te były wynikiem hybrydyzacji i krzyżowania roślin typu orientalnego z dzikimi podgatunkami śródziemnomorskiej żółtej marchwi. Rośliny okopowe spożywane przez Europejczyków do XVII wieku były cienkie, silnie rozgałęzione i wcale nie soczyste.
Historia marchwi w czasach starożytnych
Archeologiczne dowody na spożycie dzikiej marchwi znaleziono na starożytnych stanowiskach w Szwajcarii.
Malowidła świątynne w egipskim Luksorze z drugiego tysiąclecia pne przedstawiają fioletowe warzywa korzeniowe. A w papirusach znalezionych w jednym z pochówków faraona mówi się o traktowaniu nasionami marchwi lub rośliny podobnej do niej. Jednak ani archeolodzy, ani paleobotaniści nie byli jeszcze w stanie potwierdzić przypuszczeń egiptologów dotyczących rozmieszczenia fioletowej marchwi w Dolinie Nilu. Być może starożytni Egipcjanie znali innych członków rodziny Apiaceae, takich jak anyż, seler lub kolendra.
Skamieniałe nasiona marchwi, sprzed co najmniej pięciu tysięcy lat, znaleziono na wyżynach Iranu i Afganistanu.
W Azji znaleziono wiele odmian o różnych kolorach, a istnieją dowody na stosowanie dzikiej marchwi w okresie helleńskim w Grecji. Zasadniczo nasiona marchwi i ich kłącza były używane do celów leczniczych. Na przykład w Ardenach w czasach starożytnego Rzymu marchewka służyła jako afrodyzjak, a pontyjski król Mitrydates VI uważał, że marchew może neutralizować trucizny..
Dioscorides, który służył jako lekarz w armii rzymskiej, w swojej pracy De Materia Medica podczas swoich kampanii opisał i naszkicował ponad 600 gatunków roślin leczniczych. Bizantyjskie wydanie dzieła, datowane na 512 rok, ukazuje czytelnikowi wygląd pomarańczowej marchwi.
Udokumentowana historia marchwi i jej wprowadzenia do kultury
Pierwsze hodowlane nasadzenia fioletowej i żółtej marchwi według potwierdzonych źródeł pojawiły się w X wieku w Afganistanie i Persji. Jednocześnie marchewki z czerwonymi korzeniami pojawiają się w Iranie i na północy Półwyspu Arabskiego..- W XI wieku w Syrii i innych regionach Afryki Północnej uprawia się żółte, czerwone i fioletowe marchewki..
- Przez kraje Bliskiego Wschodu i Afryki w XII wieku marchew typu orientalnego dotarła do mauretańskiej Hiszpanii.
- W tym samym czasie azjatycki typ rośliny dotarł do Chin i Włoch, gdzie czerwona marchewka zaczęła się rozprzestrzeniać w XII wieku..
- W XIV-XV wieku marchew czerwoną, żółtą i białą zaczęto uprawiać w Niemczech, Francji, Anglii i Holandii.
- W Europie dzięki krzyżowaniu już w XVII wieku pojawiła się bezprecedensowa pomarańczowa marchewka..
- W tym samym czasie pomarańczowe i białe rośliny okopowe są dostarczane do Ameryki Południowej i Północnej, aw Japonii rozwijają najpierw wschodni, a sto lat później zachodni typ marchwi..
Zagadka z białą marchewką i kwestie klasyfikacji
W starożytnym Rzymie i Grecji marchewki nazywano inaczej, co prowadziło do sprzecznych interpretacji. W szczególności pod nazwą Pastinaca można było ukryć zarówno prawie białą marchewkę, jak i lekkie korzenie pasternaku, który był wówczas niezwykle popularny..
Galen zasugerował nadanie marchewce nazwy Daucus, oddzielając ją od pokrewnych gatunków. Stało się to w drugim wieku naszej ery. W tych samych latach rzymski naukowiec Athenaeus zaproponował nazwę Carota, a to samo warzywo korzeniowe nosi nazwę w książce kulinarnej Apicius Czclius, datowanej na 230 rok..
Jednak wraz z upadkiem Rzymu odniesienia do marchwi z europejskich źródeł pisanych całkowicie znikają. A zamieszanie w identyfikacji roślin bliskich gatunkowo i pokrewieństwu trwało aż do średniowiecza, kiedy fioletowe i żółte korzenie zostały ponownie sprowadzone do Europy z Azji.
Karol Wielki wydał dekret o powszechnym czczeniu marchwi i uznaniu jej za najcenniejszą roślinę, a dzięki ażurowym listkom i parasolom kwiatowym w historii marchewka zyskała miano „koronki królowej Anny”.
Dziś nazwy wszystkich odmian, od białych korzeni po czarną marchewkę, podlegają klasyfikacji Linneusza, opracowanej przez niego w 1753 roku..
Rozpoczęcie hodowli marchwi
Celowa selekcja gatunku rozpoczęła się stosunkowo niedawno. Opis pierwszej uprawianej odmiany pochodzi z 1721 roku i został sporządzony przez holenderskich botaników. Łatwo było sprawić, by marchewka produkowała słodsze i większe kłącza. Aby roślina okopowa stała się zauważalnie prostsza, słodsza i bardziej soczysta, roślina wymagała jedynie dobrej pielęgnacji i uprawy przez kilka pokoleń w sprzyjających warunkach.
Historycy byli zaskoczeni, że minęło mniej niż trzy stulecia od pojawienia się żółtej i czerwonej marchwi w Holandii do jej rozpowszechnienia się jako gatunek warzywny, tak jakby sama roślina chciała być uprawiana..
Najbardziej znane odmiany, Nantes i Chantans, ludzkość zawdzięcza francuskiemu ogrodnikowi-ascetowi Louisowi de Villemorin, który w XIX wieku położył podwaliny pod nowoczesną uprawę roślin, aw 1856 roku opublikował opis odmian, na które nadal istnieje zapotrzebowanie..
Tworzenie się koloru marchwi
Podstawą pozyskiwania marchwi zarówno pomarańczowej, jak i białej stały się orientalne odmiany żółte. Ten wniosek, po przeanalizowaniu puli genów roślin, został wysunięty przez genetyków całkiem niedawno, ale zarówno żółta, jak i czerwona marchew nadal są uprawiane na świecie. Odmiana fioletowych marchwi o szczególnie intensywnym ciemnym kolorze nazywana jest czarną. Więc jaki jest powód takiej różnorodności kolorów?
Zabarwienie korzenia marchwi jest wynikiem działania różnych pigmentów związanych z karotenoidami.
Α- i β-karoten są odpowiedzialne za pomarańczową i żółtą barwę warzyw korzeniowych, podczas gdy β-karoten może stanowić nawet połowę całkowitej zawartości karotenoidów w pomarańczowej lub żółtej marchwi..- Kolor korzeni czerwonej marchwi wynika z obecności likopenu i ksantofili.
- Najniższą zawartość karotenu mają białe korzenie.
- Fioletowa i czarna marchew, oprócz karotenu, zawiera wyjątkowo dużą ilość antocyjanów, co wyraża się wyższą zdolnością przeciwutleniającą niż inne odmiany warzyw korzeniowych.
W procesie selekcji marchewki stały się większe i bardziej soczyste. Straciła część olejków eterycznych, ale uzyskała inne korzyści zdrowotne, w zależności zarówno od koloru, jak i jego intensywności..
