Gleby żyzne: rodzaje i czynniki, definicja żyzności gleb

Dobra gleba, zawierająca bogate spektrum składników odżywczych, o dobrej strukturze sprzyjającej tworzeniu korzystnego mikroklimatu, jest zawsze kluczem do uzyskania bogatych plonów. Wskaźniki wzrostu i plonu upraw ogrodniczych i warzywniczych zależą od jakości gleby, dlatego bardzo ważne jest, aby mieć pojęcie o żyzności gleby na własnej działce, wiedzieć, od czego to zależy i jakie środki można podjąć, aby ją poprawić.

Informacje ogólne

Żyzność gleby determinuje jej zdolność do zaspokojenia wszystkich potrzeb roślin. Potrzeby te obejmują nie tylko zaopatrzenie w składniki odżywcze, ale także zapewnienie sprzyjających warunków do wzrostu, dobrego dostępu do wilgoci i powietrza..

Gleba to dość złożony system, w którym zachodzi wiele procesów, z których wiele nie zawsze jest oczywistych. Jednak wszystkie te procesy są ze sobą nierozerwalnie związane. Naruszenie choćby jednego z elementów systemu może prowadzić do zmiany zdolności gleby do podtrzymywania życia roślin. Badanie mechanizmów wszystkich procesów zachodzących w glebie pomaga rozwiązać główny problem - zachowanie i wzrost żyzności.

Do pełnoprawnego życia rośliny potrzebują nie tylko wody i składników odżywczych. Niezbędne jest dostateczne światło, ciepło, tlen i dwutlenek węgla..

Wszystkie mikroorganizmy zawarte w glebie uczestniczą w dostarczaniu roślinom składników pokarmowych, zapewniają dostarczanie dwutlenku węgla, produkty ich życiowej aktywności bezpośrednio wpływają na żyzność gleby.

W zależności od składu i struktury gleby ciepło światła słonecznego oddziałuje z glebą i wpływa na procesy gromadzenia się i parowania wilgoci, reguluje tempo i wyznacza kierunek licznych reakcji chemicznych, od których zależy wzrost i odżywienie roślin..

Podział na kategorie

Istnieje kilka kryteriów klasyfikacji typów żyzności gleby. Jeśli weźmiemy pod uwagę bezpośrednie fizyczne i chemiczne wskaźniki gleby, żyzność można podzielić na dwa typy:

1. Naturalny - dostępne z natury, niezależne od działalności człowieka. Jest to zawsze konsekwencja wpływu zespołu czynników naturalnych. O żyzności naturalnej można mówić tylko w odniesieniu do dziewiczej ziemi, na którą nie wpłynął czynnik ludzki. Ta kategoria jest określona przez wielkość masy roślinnej, która rośnie w ciągu roku na określonym obszarze..
2. Sztuczny - nabyte w wyniku bezpośredniego wpływu człowieka. Nie bierze się pod uwagę wpływu czynnika ludzkiego, lecz celowe techniki uprawiania użytkowanej gleby. Od początku użytkowania dziewiczych gruntów do celów rolniczych żyzność naturalną i sztuczną można rozpatrywać tylko łącznie. W czystej postaci sztuczną płodność można wyróżnić tylko przy uprawie roślin w izolowanych szklarniach na specjalnie przygotowanych mieszankach glebowych.

Dla każdego kawałka ziemi uprawianego przez człowieka i wykorzystywanego pod uprawę niektórych roślin charakterystyczne jest połączenie naturalnej i sztucznej żyzności gleby. Wraz z rozwojem technologii rolniczych i wzrostem kultury rolnictwa wzrasta udział składnika sztucznego. Nie można jednak jednoznacznie określić granic między początkowym potencjałem gleby a wprowadzanymi sztucznymi zmianami. W tym przypadku powstaje nowa koncepcja - potencjalna płodność. Łączy w sobie cały zestaw właściwości gleby, które wpływają na produktywność, zarówno naturalną, jak i nabytą.

W rzeczywistości zrealizowany potencjał jest uważany za efektywną płodność. Nie należy mylić pojęć. Potencjalna płodność zakłada jedynie możliwość uzyskania określonego plonu, a żyzność efektywną wyraża się w określonych wielkościach uprawianych roślin..

Istnieje inny fundamentalny błąd, gdy efektywna płodność nazywa się ekonomiczna. To są bliskie pojęcia, ale nie synonimy. Jeśli efektywna płodność mierzona jest wielkością plonu i nie jest powiązana z gospodarką, wówczas ocena ekonomiczna obejmuje wszystkie czynniki związane z uzyskaniem plonu. Płodność ekonomiczna uwzględnia nie tylko efekt ekonomiczny zbiorów, ale także koszty uprawy gleby, ulepszenia techniki rolniczej i racjonalizacji systemu nawozowego. Płodność ekonomiczna uwzględnia wykonalność poprawy gleby w celu zwiększenia efektywnej żyzności.

Główne czynniki

Zdolność gleby do tworzenia warunków sprzyjających życiu roślin determinowana jest nie tylko strukturą gleby i zawartością składników pokarmowych, ale całym zespołem czynników, z których każdy odgrywa ważną rolę w życiu roślin..

Co więcej, płodność zależy nie tylko od warstwy powierzchniowej, która jest zaorana podczas sadzenia, ale także od warstw głębokich, od położenia wód gruntowych. Jest to szczególnie ważne w przypadku roślin o głębokich systemach korzeniowych..

Zapewnienie roślinom wszystkich czynników zapewniających pomyślny rozwój zależy od wielu cech gleby. Konieczne jest bardziej szczegółowe rozważenie głównych.

Cieniowanie

Reżim pokarmowy i temperaturowy roślin, nasycenie powietrzem i wilgoć są silnie zależne od struktury granulometrycznej. Na przykład lekkie gleby piaszczyste mają wysoką przepuszczalność wody i powietrza, nagrzewają się aktywniej niż ciężkie. Napowietrzanie sprzyja przyspieszonej mineralizacji materii organicznej. Jednak niska zawartość wilgoci powoduje wypłukiwanie składników pokarmowych..

Z drugiej strony ciężkie gleby gliniaste nagrzewają się dłużej, ponieważ są wypełnione wodą o dużej pojemności cieplnej. Jednak wilgotność gleby takich gleb jest mało dostępna dla roślin. Okresy wilgotne charakteryzują się brakiem powietrza w gruncie.

W przypadku większości upraw ogrodowych za najkorzystniejsze uważa się gliny..

Struktura i właściwości fizyczne

Właściwości fizyczne są bezpośrednio związane z gęstością i strukturą gleby. W przypadku braku wyraźnej struktury rośliny nie mogą jednocześnie otrzymywać wystarczających ilości powietrza i wody. W okresach suchych pory zawierają dużo powietrza, w okresach mokrych - prawie całkowicie wypełnione wodą.

W glebach strukturalnych małe pory zatrzymują wilgoć, podczas gdy duże pory służą do wymiany gazowej. Ważną właściwością takich gleb jest możliwość współistnienia mikroorganizmów tlenowych i beztlenowych. Przyczynia się to do wyższych plonów.

Wydajność cieplna

Życiowa aktywność roślin w dużym stopniu zależy od zdolności gleby do wchłaniania i zatrzymywania energii słonecznej. Właściwości te determinuje struktura, skład chemiczny, zdolność zatrzymywania wody i powietrza.

O reżimie termicznym decyduje nie tylko zdolność do gromadzenia i zatrzymywania energii, ale także charakterystyczne cechy powierzchni. Na przykład ogrzewanie gleby będzie zależeć od koloru wierzchniej warstwy, która pochłania promienie słoneczne..

Zawartość materii organicznej

W przeciwieństwie do minerałów składniki odżywcze w materii organicznej nie podlegają wymywaniu z gleby. Stopniowa mineralizacja zapewnia długotrwałe wysokiej jakości odżywienie korzeni roślin. Materia organiczna zawiera większość rezerw azotu, prawie 80% siarki i ponad połowę całego fosforu. Ponadto niektóre związki organiczne mogą być bezpośrednio wchłaniane przez rośliny i działać jako stymulatory wzrostu.

Ponadto materia organiczna stanowi pożywienie mikroorganizmów..

Aktywność biologiczna

Składnik biologiczny jest związany z życiem fauny glebowej, w tym mikroorganizmów. Aktywność ta jest bezpośrednio związana z liczbą i składem jakościowym organizmów żywych. Od nich zależy praca enzymów biorących udział w przemianie niedostępnych składników pokarmowych z substancji organicznych w dostępne związki mineralne..

Wymierające drobnoustroje tworzą znaczną masę próchnicy. Biomasa ta zawiera ogromną ilość składników pokarmowych, wśród których szczególne znaczenie mają azot, fosfor i potas..

Chłonność

Zdolność do przechowywania składników odżywczych potrzebnych do wzrostu roślin jest podstawowym czynnikiem płodności. Odpowiada nie tylko za wchłanianie, ale także zapobiega swobodnemu wypłukiwaniu składników pokarmowych wraz z wodą po wytrąceniu.

Zawartość wapnia w glebie wspomaga pracę kompleksu absorbującego, utrwala próchnicę w warstwach gleby. Natomiast wodór, glin, sód zmniejszają zdolność absorpcji i prowadzą do zubożenia gleby.

Ocena płodności

Dla rozwoju rolnictwa w skali kraju bezwzględnie konieczne jest posiadanie jednolitych kryteriów oceny żyzności ziemi. Tylko jeśli istnieją wyraźne wartości cyfrowe dla głównych mierzonych parametrów, można stwierdzić, że wskazane jest wykorzystanie niektórych gruntów pod uprawę niektórych roślin.

Żyzność gleby jest określana przez porównanie cech, które nie podlegają gwałtownym zmianom w czasie, ale wiarygodnie charakteryzują potencjalne plony głównych upraw.

Najważniejsze dla określenia żyzności gleby następujące wskaźniki:

• kwasowość;
• cieniowanie;
• zawartość humusu i gliny;
• zawartość fosforu, potasu, azotu, wapnia i innych pierwiastków.

Jednak dane te nie dają pełnego obrazu. Ocena możliwości wykorzystania gleby w rolnictwie dodatkowo brane pod uwagę:

• Właściwości technologiczne witryny. Porównuje się wygodę pracy w terenie na określonym terenie w porównaniu ze standardem. Jako standard przyjmuje się prostokątną działkę gruntu ornego, która nie ma spadku, jest wolna od kamieni i innych przeszkód. Konieczne jest porównanie kosztów pracy na terenie referencyjnym i stopnia wzrostu kosztów przy wykonywaniu prac w najgorszych warunkach.
• Warunki lokalizacji. W ocenie tej za główne czynniki uważa się oddalenie gruntów uprawnych od dróg asfaltowych, odległość gruntów od kompleksów przemysłowych wykonujących prace rolnicze..

Zmiany w trakcie użytkowania

Po zagospodarowaniu dziewiczych terenów i rozpoczęciu ich rolniczego użytkowania płodność podlega nieuchronnym zmianom. Wszystkie zmiany zależą od intensywności użytkowania gleby, rodzaju upraw i środków zwiększających żyzność.

Jeśli na początkowym etapie przeważają naturalne właściwości gruntów, to z czasem coraz większe znaczenie będzie miał zestaw środków udomowienia. Wiele zależy od sposobu wykorzystania ziemi. Przy odpowiedniej pielęgnacji i naukowym podejściu do uprawy można osiągnąć znaczny wzrost plonów. Jeśli nie zwrócisz uwagi na ulepszenie ziemi, możesz doprowadzić je do degradacji, kiedy dobra żyzna gleba zamieni się w martwą pustynię.

Podczas uprawy ziemi wpływ na glebę ma zawsze trzy czynniki:

1. Przywrócenie mechaniczne.
2. Nawozy.
3. Uprawy uprawiane.

Razem powinny stwarzać korzystne warunki dla wzrostu i życia roślin. Ale każdy z nich ma również negatywny wpływ. Obróbka mechaniczna niszczy strukturę, nawozy mineralne mogą powodować zatrucie gleby, co sezon gleba traci składniki mineralne oddając je roślinom.

Przy odpowiednim podejściu negatywny wpływ tych czynników musi zostać skompensowany: przywrócenie struktury i uzupełnienie utraconych składników odżywczych.

Uzyskanie dobrych zbiorów zawsze zależy nie tylko od naturalnej żyzności, ale także od umiejętnego gospodarowania ziemią. Aby uzyskać bogate zbiory przez wiele lat, należy określić rodzaj dostępnej ziemi, jej zalety i wady. Po prawidłowym sporządzeniu listy problemów możesz znaleźć optymalne rozwiązanie dla każdego. Naukowe podejście do zwiększenia żyzności poprawi problematyczne cechy gleby, co z pewnością wpłynie na jakość życia roślin.