Opis botaniczny, siedlisko i cechy uprawy żeń-szenia
Uznany za symbol medycyny orientalnej żeń-szeń to nie tylko najcenniejszy „zielony lekarz”, ale także jedna z najrzadszych roślin leczniczych. W starożytności chińscy lekarze uważali korzeń żeń-szenia za praktycznie cudowny, zdolny do podnoszenia ciężko chorych pacjentów, przywracania młodości i siły..
Zadowolony
Roślina została uznana przez oficjalną medycynę stosunkowo niedawno, ale zapotrzebowanie na korzenie okazało się tak duże, że naturalny zasięg żeń-szenia wielokrotnie się zmniejszał, a dzikie okazy zostały prawnie chronione.
Jak wygląda żeń-szeń
Mówiąc o roślinach leczniczych, jedną z pierwszych nazw, jakie przychodzą na myśl, jest „żeń-szeń”. Kultura zyskała szeroką sławę dzięki swoim właściwościom leczniczym i rozgałęzionemu kłączu, który zewnętrznie przypomina dziwaczną postać ludzką. Ale to, jak wygląda żeń-szeń, a raczej jego nadziemna część, jest znane niewielu.
Żeń-szeń zwyczajny, uznawany za najcenniejszy z punktu widzenia medycyny, to bylina zielna, posiadająca jedną lub rzadziej kilka wyprostowanych pędów wysokości od 30 do 70 cm. Cienki pęd o grubości nie większej niż 6 mm w górnej części zwieńczony jest dużym rozszczepionym listowiem, składającym się z pięciu części owalnych lub jajowatych. Gęste, palcowe liście żeń-szenia są przymocowane do łodygi mocnymi ogonkami, mają drobno ząbkowane brzegi i maksymalną długość 15 cm.
W środku lata kwitnie żeń-szeń, tworząc baldaszkowaty kwiatostan o średnicy około trzech centymetrów, składający się z 15-40 małych zielonkawych pąków. Przedstawiony na zdjęciu kwiat żeń-szenia trudno nazwać jasnym lub dekoracyjnym. Białe lub różowawe korony z zielonym kielichem zębatym i pięcioma płatkami są zapylane przez owady. Po zakończeniu kwitnienia w miejscu kwiatów pojawiają się jajniki, które dojrzewają w ostatnich dniach lata lub we wrześniu..
Patrząc na zdjęcie tego, jak wygląda żeń-szeń w tym czasie, można zrozumieć, jak bardzo zmienia się wygląd ogólnie niewidocznej rośliny. Okrągłe, jaskrawoczerwone jagody o soczystym miąższu i 2-3 nasionach dojrzewają na szypułce o wysokości 10-24 cm.
W zimnych porach roku nadziemna część rośliny umiera, ale duże kłącze pozostaje pod ziemią. Utrzymuje przy życiu żeń-szeń aż do ciepła i niesie wszystkie nagromadzone pożyteczne substancje. Żeń-szeń to roślina długowieczna. Im starszy korzeń, tym większa jego masa i większa moc lecznicza. Na początku ubiegłego wieku w Mandżurii odkryto korzeń dwustulecia. Dziś jest mało prawdopodobne, aby taki gigant został znaleziony..
Ze względu na duże zapotrzebowanie na surowce lecznicze już w XIX wieku w jego naturalnych siedliskach rozpoczęto bezlitosne polowanie na żeń-szeń. Doprowadziło to do gwałtownego spadku liczby ludności i zawężenia strefy wzrostu.
Gdzie rośnie żeń-szeń
Żeń-szeń to roślina reliktowa. Pośrednim potwierdzeniem tego jest niezwykły obszar kulturowy, rozdarty na dwoje przez Ocean Spokojny. Większość z 12 rodzajów żeń-szenia występuje na Dalekim Wschodzie, ale nie tak dawno jedna z odmian została odkryta na terytorium kontynentu amerykańskiego. Obecnie pięciolistny żeń-szeń jest uprawiany na rozległych plantacjach jako skuteczna roślina lecznicza..
Oprócz zachodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych zasięg żeń-szenia obejmuje Półwysep Koreański, Wietnam i północno-wschodnie Chiny. Gdzie żeń-szeń rośnie w Rosji? Nasz kraj posiada największe rezerwy tego surowca roślinnego. Dziki leczniczy żeń-szeń występuje w południowej części terytorium Chabarowska, w Sikhote-Alin, a także w Primorye. Wszędzie roślina znajduje się na liście gatunków szczególnie chronionych. W Czerwonej Księdze Żydowskiego Regionu Autonomicznego jest wzmianka o żeń-szeniu, jednak od dawna nie znaleziono tu żywych okazów.
Wszędzie tam, gdzie rośnie żeń-szeń, zabronione jest nie tylko zbieranie korzeni, ale podejmowane są wszelkie środki w celu zachowania i zwiększenia populacji.
Dziś wiadomo na pewno, że roślina preferuje osiedlanie się w lasach liściastych, objętych ochroną lipa i graby, jodła, cedry, brzozy i klony. Żeń-szeń kocha cień, wilgoć, potrzebuje pożywnej luźnej gleby. W sprzyjających warunkach byliny mogą tworzyć ciągłe kępy. Ale w tej chwili obraz nie jest tak szczęśliwy. Na przykład na Terytorium Primorskim żeń-szeń rośnie na wielu obszarach, ale dociekliwy badacz przyrody raczej nie będzie miał szczęścia, aby zobaczyć dużą grupę roślin..
Najczęściej dziko rosnący żeń-szeń, którego liczba w Rosji wynosi dziesiątki tysięcy, rośnie pojedynczo, w nietkniętych zakątkach na południowo-zachodnich lub południowo-wschodnich zboczach.
Jak strzeżony jest żeń-szeń
Oczywiście kłusownicy wyrządzają dziś poważne szkody liczbie roślin leczniczych. Jednak nie są jedynymi wrogami żeń-szenia. Populacja dzikich roślin spada z powodu wylesiania lasów nadających się do zasiedlania roślin, pożarów i trzebieży runa leśnego. Niestety żeń-szeń produkuje niewiele nasion. Nie wszystkie z nich kiełkują, a niektóre z sadzonek giną w pierwszych latach i nie tworzą potężnego cennego kłącza.
Sadzenie na obszarach chronionych chroni Daleki Wschód żeń-szeń przed wyginięciem. W jakim rezerwacie przyrody rośnie żeń-szeń? Nie ma jednego takiego miejsca, ale kilka. Obecnie programy przywracania liczby zabytków leczniczych działają jednocześnie w czterech rezerwatach rosyjskiego Dalekiego Wschodu. Są to „Kedrovaya Pad”, a także rezerwaty przyrody Lazovsky, Bolshekhekhtsirsky, Ussuriysky.
Nie tylko na Terytorium Primorskim, ale także w innych częściach kraju, np. Na Sachalinie i Czeboksarach, żeń-szeń jest uprawiany na specjalnie przygotowanych plantacjach, gdzie warunki są zbliżone do naturalnych. Otrzymują również surowce do produktów farmaceutycznych i kosmetycznych w Chinach, Korei, USA i Australii. Przy dużej wilgotności, w warunkach 20-30% oświetlenia, rośliny przechowuje się przez 4-6 lat. Następnie korzenie żeń-szenia, którym udało się zgromadzić sporą ilość składników odżywczych, są wykopywane, czyszczone i suszone, sortowane i miażdżone.
Chociaż uprawa żeń-szenia pomaga chronić rezerwaty przyrody, a same rośliny są nie do odróżnienia od dzikich okazów, potrzebują kilku lat i żmudnej, żmudnej opieki, aby dojrzeć. Dlatego botanicy zwrócili się ku nowoczesnej nauce. Obecnie coraz więcej żeń-szenia uzyskuje się poprzez hodowlę komórek in vitro.
